maandag 13 december 2010

De Onze Lieve Vrouwebasiliek te Zwolle

Onze Lieve Vrouwebasiliek met toren bekend als 'de Peperbus'
In 1999 werd de Onze Lieve Vrouwekerk te Zwolle de eretitel 'basilica minor' verleend door paus Johannes Paulus de IIe. In dat jaar was het 600 jaar geleden dat de kerk gesticht was, toen als Onze Lieve Vrouwekapel, als bijkerk van de St. Michaëlskerk, de stadskerk van Zwolle.
De kapel gewijd aan Maria moest de grote stroom aan kerkgangers in die tijd opvangen. Was de Michaëlskerk de voorname kerk, de kapel was de meensliedenkerk, voor het 'gewone volk'.
De kapel kreeg een orgel in 1454 en een toren werd aangebouwd in 1463. In 1484 werden daar 6 luidklokken in gehangen. Een bekroning had de toren nog niet. Deze werd in 1538 toegevoegd in de vorm van een lantaarn. Daar ontbrak door geldgebrek weer een bekroning op. Deze werd pas in 1727 toegevoegd.
De kerk was toen al sinds 1580 buiten gebruik. Door het in storten van de Michaëlstoren in 1683 had deze geen klokkentoren meer. De toren van de, inmiddels Kruiskerk genoemde, Onze Lieve Vrouwe Kerk werd onderdeel van de verdedigingswerken én klokkentoren van de stad.
Door de brand in 1815 raakte de toren zwaar beschadigd. Na de Franse Tijd (1795-1813) was er niet direct geld om de toren op te knappen. Inmiddels was de kerk door Lodewijk Napoleon in 1809 weer als kerk bestemd voor de katholieken. In 1811 was ze weer geschikt om diensten te houden.
De toren werd in 1828 opgeknapt en van een neo-classisitische bekroning voorzien met een koperen koepeldak, die al snel de bijnaam 'Peperbus' kreeg, een naam die ze tot op vandaag draagt. De toren is eigendom van de Gemeente Zwolle.

De kerk is in de periode 1870 -1890 neogotisch ingericht. De zijbeuken die in 1870 waren toegevoegd zijn in 1976 weer afgebroken en de kerk heeft nu haar middeeeuwse uiterlijk weer, behalve de sacristie en gerfkamer die aan het koor zijn aangebouwd.
Interieur basiliek

Basiliek en toren zijn dagelijks te bezoeken. Zie: http://www.peperbus-zwolle.nl/ of http://www.olvbasiliekzwolle.nl/

zondag 12 december 2010

Maarschalkerweerd orgel basiliek Zwolle

Maarschalkerweerdorgel van de O.L.Vrouwebasiliek Zwolle

De Onze L:ieve Vrouwebasiliek te Zwolle is een laat-gotische kerk in zuivere kruisvorm gebouwd. De toren staat algemeen bekend als 'de Peperbus', de stadstoren van Zwolle. De bouw begon al in 1394. In 1399 was het koorgedeelte van de kerk klaar en werd  ingewijd door de hulpbisschop van Utrecht.
De gehele kerk was gereed in 1450. Daarna begon in 1463 de bouw van de toren.
De huidige vorm kreeg zij na de restauratie in 1828, nadat de toren in 1815 in brand was geraakt.

Het orgel werd gebouwd in 1896 in een oudere orgelkas uit 1697. Michaël Maarschalkerweerd bouwde een drieklaviers instrument met 38 stemmen. Het systeem is een rein-pneumatisch memebraansysteem van de fa. Weigle uit Stuttgart. Het orgel heeft het eerste generaal-crescendo van Nederland, toegepast op een groot orgel.

dispositie
HOOFDWERK                       POSITIEF                  RECIT

Prestant          16'                      Bourdon          16'         Viola di G.                 8'        
Prestant           8'                       Vioolprestant     8'         Vox céleste               8'
Quintadeen      8'                       Zachtgedekt      8'          Holpijp                     8'
Roerfluit           8'                      Salicionaal         8'          Fl. traversière            8'
Violon              8'                      Flute harm.       8'           Fl. octaviante            4'
Octaaf             4'                      Prestant             4'          Piccolo                      2'
Roerfluit           4'                      Flute dolce        4'          Vox humana              8'
Quint               3'                       Woudfluit          2'
Octaaf             2'                       Mixtuur       2-3st.    
Mixtuur      3-6 st.                    Trompet            8'            tremulant
Cornet          5 st.                
Basson           16'
Trompet          8'

PEDAAL                               KOPPELS

Open Subbas    16'                 I+II
Gedekt             16'                 II+III
Violon              16'                  I+III
Octaaf               8'                   P+I
Violoncel           8'                   P+II
Open fluit          4'                   P+III
Bazuin             16'                   Crescendo op Récit
Trombone         8'                   Generaal Crescendo

 

Adema-Orgel van de Basiliek van de H.Kruisverheffing te Raalte


Adema-orgel in de basiliek H.Kruisverheffing Raalte



Sinds oktober 2008 bezit de basiliek van de Heilige Kruisverheffing in Raalte een Adema-orgel afkomsitg uit de R.K. St. Michaëlskerk te Zwolle. Sinds de sluiting van deze kerk stond het orgel te koop. Het is een groot drieklaviers orgel met 43 registers.
Joseph Adema bouwde het orgel in 1927 het instrument voor de R.K. Michaëlskerk in de Roggenstraat te Zwolle. Deze neogotische kerk werd in 1966 gesloten en is gesloopt. De kerk bezat ook het monument van de bekende middeleeuwse schrijver en geestelijke Thomas a Kempis. Het monument, waaraan pausen, koningen en vorsten hebben meebetaald is genadeloos aan de sloophamer prijsgegeven.
Het orgel en de schrijn van Thomas a Kempis zijn overgeplaatst naar de nu inmiddels ook weer gesloten Michaëlskerk aan de Bisschop Willebrandlaan. De schrijn bevindt zich in de basiliek van Onze Lieve Vrouw ten Hemelopneming (Peperbuskerk) te Zwolle.

In 2007 werd in de basiliek te Raalte het initiatief genomen om het Pels-orgel van deze kerk te restaureren. Spoedig bleek dit niet goed uit te pakken, omdat de windladen door houtworm waren aangetast.
In samenspraak met de Katholieke Klokken- en Orgelraad van de Katholieke Kerk werd met adviseur Gert Oldebeuving een geschikt orgel gezocht.
Dit werd gevonden in Zwolle. Eerst ging het orgel in de opslag bij Orgelmaker Kaat&Tijhuis te Kampen.
Nadat deze firma tijd gevonden had om het orgel te plaatsen werd in januari 2008 met de opbouw begonnen in Raalte. In oktober werd het orgel in gebruik genomen met een concert door organist Toon Hagen uit Zwolle.

De dispositie is:

dispositie

Hoofdwerk
Prestant 16 vt
Bourdon 16 vt
Prestant 8 vt
Flute Harmonique 8 vt
Bourdon 8 vt
Violon 8 vt
Fluit 4 vt
Octaaf 4 vt
Octaaf 2 vt
Cornet III-V st
Mixtuur IV-V st
Trompet Harmonique 8 vt

Positief (in zwelkast)
Bourdon 16 vt
Vioolprestant 8 vt
Viola di Gamba 8 vt
Vox Coelestis 8 vt
Holpijp 8 vt
Fugara 8 vt
Viool 4 vt
Open Fluit 4 vt
Woudfluit 2 vt
Sexquialter II st
Echotrompet 8 vt

Recit (in zwelkast)
Gedekt 16 vt
Nachthoorn 8 vt
Quintadeen 8 vt
Salicionaal 8 vt
Dolce 8 vt
Unda Maris 8 vt
Viola d'Amore 4 vt
Roerfluit 4 vt
Piccolo 2 vt
Nasard 2 2/3 vt
Vox Humana 8 vt
Basson-hobo 8 vt

Pedaal
Contrabas 16 vt
Subbas 16 vt
Violonbas 16 vt
Fluitbas 8 vt
Cello 8 vt
Quintbas 10 2/3 vt
Clairon 4 vt
Bazuin 16 vt

Speelhulpen
Koppel I-II
Koppel I-III
Koppel II-III
Koppel I-II 4
Koppel I-II 16
Koppel II-II 4
Koppel II-II 16
Koppel III-III 16
Koppel P-I
Koppel P-II
Koppel P-III
Tremulant
Generaal-crescendo